Czym jest oligofrenopedagogika? Stopnie niepełnosprawności intelektualnej

Oligofrenopedagogika to nauczanie osób z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, umiarkowanym, znacznym oraz głębokim. Obejmuje proces nauczania w szkole, ale również zajęcia rewalidacyjne, mające na celu jak najlepsze przystosowanie osób niepełnosprawnych do życia, mimo posiadanych dysfunkcji.

Warto dowiedzieć się, czym charakteryzują się poszczególne stopnie niepełnosprawności, jak przebiega w ich przypadku proces nauczania i wychowania, kim jest oligofrenopedagogik oraz jakie cechy powinien posiadać.

Stopnie niepełnosprawności intelektualnej

Wyróżniamy cztery stopnie niepełnosprawności intelektualnej:

1. lekki,
2. umiarkowany,
3. znaczny,
4. głęboki.

Nauczanie i wychowanie w przypadku konkretnego stopnia wygląda zupełnie inaczej.

Niepełnosprawność intelektualna stopnia lekkiego

Osoba taka posiada możliwości intelektualne niższe niż przeciętny człowiek, jej rozwój zahamował się na etapie 12-latka. Taki człowiek jest samodzielny w działaniu, radzi sobie z wykonywaniem codziennych czynności, potrafi czytać, pisać, liczyć i przyswajać wiedzę mniej więcej na poziomie klasy V-VI szkoły podstawowej. Jego trudności obejmują myślenie abstrakcyjne, czyli bardziej skomplikowane procesy myślowe, taka osoba może mieć trudności z wynajdowaniem kreatywnych rozwiązań i rozwiązywaniem złożonych problemów.

Uczeń z n.i. stopnia lekkiego może uczyć się w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym ale i w szkole masowej. Jego edukacja opiera się o orzeczeniu do kształcenia specjalnego dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną stopnia lekkiego. Zwykle ogólne wymagania są złagodzone, uczeń musi przyswoić mniejsza ilość materiału, wykonać mniej zadań i to o stopniu trudności na miarę jego możliwości. Oligofrenopedagogika w tej kwestii obejmuje zajęcia rewalidacyjne, zwłaszcza dodatkowe zajęcia z języka polskiego, matematyki i innych przedmiotów, jakie sprawiają danej osobie trudności - dodatkowo można włączyć zajęcia z pedagogiem oraz psychologiem.

Ludzie z n.i. stopnia lekkiego kończą szkoły, zdobywają zawód i pracują zawodowo, głównie fizycznie, choć nie ma przeciwwskazań, aby osoba z n.i. stopnia lekkiego została kucharzem, pracowała na produkcji czy nawet wykonywała proste prace biurowe. Jeśli chodzi o życie prywatne, takie osoby z powodzeniem mogą zakładać rodziny, mieć dzieci i spełniać się również w tej kwestii. Nie ma podstaw, by osobę ze stopniem lekkim ubezwłasnowolnić.

• https://www.edukuj.pl/oligofrenopedagogika-czyli-o-nauczaniu-osob-niepelnosprawnych-intelektualnie.html

Niepełnosprawność intelektualna stopnia umiarkowanego

Osoba taka funkcjonuje na jeszcze niższym poziomie, funkcjonowanie przypomina funkcjonowanie dziecka w klasie I szkoły podstawowej. Osoba z n.i. stopnia umiarkowanego jest infantylna, naiwna, beztroska, mało odpowiedzialna, interesuje się mało ważnymi rzeczami, a te istotne: pomija bądź ich nie rozumie. Potrafi czytać proste teksty, pisać, dokonuje prostych obliczeń, ale ma już wyraźnie problemy z przyswajaniem dużych partii materiału. Nie potrafi zrozumieć złożonych treści. Taki człowiek dobrze się czuje w środowisku, które jest mu znane, swobodnie porusza się w domu, wykonuje proste czynności.

Osoby z n.i. stopnia umiarkowanego uczą się w specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych w oparciu o orzeczenie do kształcenia specjalnego dla osób niepełnosprawnych intelektualnie w stopniu umiarkowanym. Mogą również korzystać z oferty Warsztatów Terapii Zajęciowej. Oligofrenopedagogika w tym wypadku obejmuje zarówno sam proces kształcenia danej osoby, jak i zajęcia, które przygotowują do samodzielnego (w miarę możliwości) życia. Osoba niepełnosprawna intelektualnie uczy się gospodarować pieniędzmi, planować wydatki ale i planować swoje życie, przyszłość, rozmawiać o emocjach, swoich trudnościach, rozwiązywać problemy, z tym ewentualne konflikty z innymi.

Osoby z n.i. w stopniu umiarkowanym kończą szkołę, zdobywają wybrany zawód, niestety ich wachlarz możliwości już jest nieco bardziej ograniczony niż w przypadku stopnia lekkiego, zwykle są to proste zawody, np. pracownik fizyczny, pomocnik itp. Mogą pracować w ZAZ-ach, czyli Zakładach Aktywności Zawodowej oraz zakładach pracy chronionej. Zwykle nie ma przeciwwskazań, aby taka osoba założyła rodzinę czy posiadała dzieci. Zaleca się jednak, aby związała się z osobą w normie intelektualnej, ewentualnie ze stopniem lekkim.

Niepełnosprawność intelektualna stopnia znacznego

Ludzie z tym poziomem niepełnosprawności funkcjonują na jeszcze niższym poziomie, są mniej więcej na etapie dziecka przedszkolnego: wypowiadają się prostym językiem, budują mało skomplikowane zdania, potrafią się przedstawić, powiedzieć coś o sobie, napisać swoje imię, podpisać się. Poza tym opóźnienie w rozwoju jest bardzo widoczne i pierwsze objawy obserwować możemy już we wczesnym dzieciństwie. Zatrzymanie rozwoju na etapie przedszkolaka sprawia, że osoba z n.i. stopnia znacznego dobrze wykonuje jedyne te czynności, które są proste i które zna, zwykle jest to sprzątanie, mycie naczyń, może pomagać w prowadzeniu domu czy prostych pracach na gospodarstwie. Możliwe jest, aby taka osoba założyła rodzinę, ale jest to uzależnione od jej funkcjonowania, co jest kwestią bardzo indywidualną.

Osoby z n.i. stopnia znacznego uczęszczają do specjalnych ośrodków szkolno-wychowawczych, po zakończeniu edukacji zwykle są uczestnikami Warsztatów Terapii Zajęciowej, następnie mogą znaleźć zatrudnienie w Zakładach Aktywności Zawodowej, ewentualnie zakładach pracy chronionej, np. na produkcji. Oligofrenopedagogika w ich przypadku obejmuje proces edukacji, zwykle już nakierowany na zdobycie jedynie podstawowych umiejętności z naciskiem na umiejętności życia codziennego, w tym samoobsługę oraz czynności, potrzebne na co dzień, np. gotowanie.

Niepełnosprawność intelektualna stopnia głębokiego

W tym wypadku mamy do czynienia z osobą, której rozwój zahamował się na etapie dziecka 2-letniego, czyli malucha, który do przeżycia potrzebuje osoby drugiej: mamy, taty, dorosłego opiekuna, który się nim zajmie i pomoże w wykonywaniu wielu czynności, np. przygotuje posiłek, pomoże się ubrać, wykąpać. Osoba ze stopniem głębokim niestety nie funkcjonuje tak samo: wymaga stałej pomocy i nadzoru osoby drugiej, nie jest w stanie wykonać najprostszych czynności, problemem może być jedzenie czy nawet sygnalizowanie potrzeb fizjologicznych. Osoba z n.i. stopnia głębokiego wymagać może zarówno pomocy, jak i kompleksowej rehabilitacji, nierzadko bowiem ten typ niepełnosprawności współwystępuje z innymi zaburzeniami, takimi jak autyzm, zespół Downa czy dziecięce porażenie mózgowe. Mogą być to osoby leżące.

Osoba z tym stopniem niepełnosprawności zwykle nie uczęszcza do szkoły, dobywa zajęcia w systemie nauczania indywidualnego w domu w stopniu, w jakim jest to możliwe, uczy się najprostszych czynności: mówienia, rozróżniania kolorów, nazywania zwierząt itp. Są to umiejętności bardzo proste, których uczymy swoje kilkuletnie dzieci. Niestety, osoba ze stwierdzonym stopniem głębokim jedynie takie jest w stanie opanować. Zadaniem oligofrenopedagogiki jest w tym wypadku nauczenie dziecka podstawowych czynności na tyle, na ile jest to możliwe.

Kim jest oligofrenopedagog i jak nim zostać?

Wiemy już nieco więcej o oligofrenopedagogice i jej zadaniach w przypadku poszczególnych stopni niepełnosprawności. Pora odpowiedzieć sobie na pytanie kim jest oligofrenopedagog, jak nim zostać oraz jakie cechy są niezbędne w tej pracy?

Oligofrenopedagog to osoba, która zajmuje się nauczaniem osób z niepełnosprawnością intelektualną: to już wiemy. Pracuje zwykle w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym, szkole integracyjnej lub masowej ale również w Warsztatach Terapii Zajęciowej czy Zakładzie Aktywności Zawodowej. Aby nim zostać należy ukończyć studia podyplomowe z zakresu oligofrenopedagogiki, gdzie dowiemy się jak nauczać osoby z obniżonym potencjałem intelektualnym i jak najlepiej przygotować je do życia po zakończeniu edukacji.

Cechy niezbędne w zawodzie oligofrenopedagoga

Jakie cechy są pożądane w zawodzie oligofrenopedagoga? Jakie ułatwią mu wykonywanie zawodu i sprawią, że ze sposobu zarabiania na życie stanie się on prawdziwą misją? Oligofrenopedagog powinien być przede wszystkim osobą:

• cierpliwą, życzliwą i serdeczną - nie oszukujmy się, osoby niepełnosprawne funkcjonują w bardzo różnorodny sposób, niełatwo przewidzieć, w jakim nastroju będzie nasz podopieczny, oligofrenopedagog powinien być osobą uśmiechniętą oraz gotową do pracy w każdych warunkach, nawet w przypadku oporu ucznia.
• wrażliwą i empatyczną, potrafiącą postawić się na miejscu drugiego człowieka, w tym wypadku osoby niepełnosprawnej;
• wzbudzającą zaufanie i potrafiącą szybko oraz łatwo nawiązywać kontakty z drugim człowiekiem;
• opiekuńczą i troskliwą - nierzadko to właśnie oligofrenopedagog przejmuje rolę opiekuna osoby niepełnosprawnej, musi pomóc jej się ubrać, pójść z nią do toalety, pomóc jej zjeść śniadanie, cechy te pomogą mu w codziennej pracy, dadzą możliwość zaopiekowania się swoim uczniem najlepiej, jak potrafi.